Nöbetçi Eczaneler
ANKARA (AA) – Anadolu Ajansının kuruluşu, “Milli Mücadele’nin dönüm noktası” denilebilecek zor günlerden geçilen süreçte gerçekleşti.
İstanbul’un fiilen işgalinin ardından Milli Mücadele’ye katılmak için Anadolu’ya geçmek üzere yola çıkan aydınlardan Yunus Nadi (Abalıoğlu) ve Halide Edip (Adıvar), Geyve-Akhisar İstasyonu’nda (Bugünkü adıyla Pamukova) verilen mola sırasında “Ankara’ya gider gitmez bir ajans teşkilatı kurulması” konusunu değerlendirdi.
Yunus Nadi ve Halide Edip, ajansın adı konuşulurken, “Türk”, “Ankara” ve “Anadolu” seçenekleri arasından “Anadolu Ajansı”nda birleşti. Yunus Nadi’nin ifadesiyle “4 veya 5 Nisan akşamı” karargah olarak kullanılan şimdi Meteoroloji Genel Müdürlüğü olan Ziraat Mektebi’nde yemekten sonra Mustafa Kemal Paşa’ya Anadolu Ajansının kurulmasından söz açıldı. Bu konuşmanın ardından Mustafa Kemal Paşa’nın talimatıyla Anadolu Ajansının kuruluşu, 6 Nisan 1920’de gerçekleşti.
“Mustafa Kemal” imzalı genelge tüm yurda gönderildi
“Heyeti Temsiliye” namına “Mustafa Kemal” imzalı Anadolu Ajansının kurulduğunu duyuran 8 Nisan 1920 tarihli genelge tüm yurda gönderildi.
Tarihi genelgeyle Anadolu Ajansının kuruluşunu ilan etmekle kalmadı, girişilen mücadelenin iç ve dış kamuoyuna duyurulmasının önemine de işaret etti.
Orijinali Osmanlıca olan genelgede, şu ifadeler kullanıldı:
“İslam’ın canevi olan Osmanlı Saltanatı merkezinin düşman işgaline geçmesi, bütün ülke ve ulusumuzun en büyük tehlikeyle karşılaşması sonucu olarak bütün Rumeli ve Anadolu’nun giriştiği ulusal ve kutsal savaşım sırasında, Müslümanların iç ve dış en doğru havadisle aydınlanmalarının zorunlu bir gereksinme olduğu önemle göz önüne alınmış, bunun sonucu, burada en yetkili kişilerden oluşan bir özel kurul yönetiminde ‘Anadolu Ajansı’ adı altında bir kurum kurulmuştur.
Anadolu Ajansının en hızlı araçlarla vereceği havadis ve bilgi, aslında Temsilciler Kurulumuzun belgeli ve asıl kaynaklarının sonucu olacağı için bu ajans bildirimlerinin oraca ve özellikle Müdafaa-i Hukuk örgütümüzce dahi seçilecek caddelere ve toplanılacak yerlere asılması, dağıtımı, dahası bucak ve köylere dek ulaştırılması yolunda olabildiğince çok yayımlanabilmesi için ivedili düzenlemeler yapılması, sonucundan da bilgi verilmesi önemle rica olunur.”
AA’nın kuruluşu Anadolu’da büyük heyecan yarattı
AA’nın kurulması Milli Mücadele ve Ankara hükümetiyle ilgili gelişmeleri merak eden, içten içe bağımsızlık ateşiyle kaynayan Anadolu’da büyük heyecan yarattı.
Mustafa Kemal Paşa’nın genelgesinin ardından yurdun dört bir tarafından Ankara’ya AA’nın kurulmasına ilişkin tebrik telgrafları gelmeye başladı.
Bu telgraflarda AA bültenlerinin dağıtımı, halka ulaştırılması hususunda her türlü çalışmaya hazır olunduğu bildiriliyordu.
Yunus Nadi ve Halide Edip çalışmalara başladı
Kuruluşu tüm yurda duyurulan Anadolu Ajansı, Mustafa Kemal Paşa’nın karargahı konumundaki Ziraat Mektebi’nin bir odasında çalışmalarını sürdürdü.
Yunus Nadi, AA’nın o günlerini, şu ifadelerle kaleme aldı:
“Halide Edip Hanım’la Anadolu Ajansının servislerini yapmağa başladık. O sene Ankara’nın kırkikindi yağmurları kesretle yağıyor ve adeta bazen kış manzarası verdiği oluyordu. Ajans için Paşa’nın karargahı olan Ziraat Mektebi’nde bir oda olarak merkez ittihaz ettik. Her gün oraya çıkıyorum ve Halide Hanım’la çalışıyoruz. Bu işte çok geçmeden İstanbul Mebusu Ali Rıza Bey de bize iltihak etti.”
İlk haber 12 Nisan 1920’de servis edildi
Zor şartlar altında kurulan Anadolu Ajansı, ilk haberlerini 12 Nisan 1920’de servis etmeye başladı. İlk bültende, memleketin içinde bulunduğu durum ortaya konuldu ve bu çerçevede Anadolu Ajansının kuruluş amacına yer verildi. Bültende, Anadolu Ajansı bültenlerinin dağıtımının taşıdığı önemden bahsedilirken, yine ajans bültenlerinin dağıtımı için bir ağ kurulması ve bunun düzenli işletilmesinin gerekliliği vurgulandı. İlk bültende hem yurt içinden hem yurt dışından haberlerin yer alması da dikkati çekti.
Ajansın servis ettiği ilk bülten şöyle:
“Devlet merkezimizin düşman işgali altına geçmesi üzerine Anadolu ve Rumeli’nin Müdafaa-i Hukuk azim ve kararlılığı içinde yiğitçe harekete geçtiği şu sıralarda, din ve vatan kardeşlerimizin en doğru haber ve bilgiler alabilmelerini sağlamak için kurulan Anadolu Ajansı, bugünden itibaren göreve başlıyor. Bugün alınan haber ve bilgilerin oralarda da mümkün olduğu kadar fazla kimse tarafından okunup bilinmesi gereğini arz ve açıklamaya yer yoktur. Bu amaçla oralarda dahi özel örgütler meydana getirerek, her gün vereceğimiz bilgilerin telgrafhane kapılarında siyah levhalar üzerine yazılması ve yeterli araç olan yerlerde basılması, yayımlanması ve dağıtılması, nahiyelere ve hatta köylere kadar gönderilmesi hususlarının yerine getirilmesini hepinizin vatan ve millet sevgisinden ve yardımlarından rica ederiz. Bu başlangıçtan sonra, bugünkü son bilgiler aşağıdadır…”
Bültenlerin ulaştırılmasındaki ihmal “vatan suçu” sayıldı
İlk döneminde günde en az iki bülten yayımlaması kararlaştırılan Anadolu Ajansının haberlerinin ülkenin dört bir yanına ulaştırılmasına büyük önem verildi.
Mustafa Kemal Paşa, 18 Nisan 1920’de Anadolu Telgraf Merkezi’ne gönderdiği genelgede, AA bültenlerinin ulaştırılmasındaki ihmali “vatan suçu” saydı.
5 Mayıs 1920 tarihli diğer bir genelgede ise AA’nın bültenlerinin en ücra noktalara kadar ulaştırılması için tüm vasıtaların kullanılması, zamanında gelmeyen bültenler hakkında Posta ve Telgraf Merkezinden gereken incelemenin yapılması istendi.
AA bültenleri kara propagandayla mücadelede etkili oldu
AA’nın haberlerinin sadece halka değil, cephede savaşan askeri birliklere de düzenli olarak ulaştırılması için tedbirler alındı.
Anadolu Ajansı bültenleri bunun dışında yine Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde İtilaf Devletlerinin baskı, sindirme ve işgal girişimlerine karşı bölge halkında direnme bilincini geliştirmek amacıyla yayın yapan Anadolu basınına da ulaştırıldı.
AA’nın haberlerinin büyük gizlilik içinde işgal altındaki İstanbul’da halka ve Milli Mücadele yanlısı gazetelere ulaştırılması için de yoğun çaba sarf edildi.
Ankara hükümetinin resmi tebliğleri, yurt dışından önemli gelişmeler, halka uyarılar, TBMM’den ve cepheden havadisler ile işgal güçlerinin kara propagandalarına yanıtlar içeren AA bültenleri büyük bir boşluğu doldurdu, adeta Milli Mücadele’de adına “basın” denebilecek ikinci bir cepheyi açtı.
En hareketli bölgelerdeki sıcak gelişmeler anında abonelere aktarılıyor
Dünyanın en etkili ve saygın haber ajansları sıralamasında ön sıralarda yer alan AA, en hareketli bölgelerdeki sıcak gelişmeleri anında abonelerine aktarıyor, özellikle haberciliğin zor olduğu coğrafyalardan geçtiği haber ve güçlü görselleriyle fark yaratıyor.
AA, Türkçe, İngilizce, Arapça, Rusça, Fransızca, İspanyolca, Soranice, Farsça, Endonezce, Boşnakça, Arnavutça, Makedonca ve Kurmanci olmak üzere 13 dilde abonelerine servis ettiği haber, fotoğraf ve videoları ile sadece Türkiye’de değil, dünyada da ilgiyle takip ediliyor.
Global muhabir ağı sayesinde abonelerine 7 gün 24 saat hizmet veren AA’nın, yurt içinde 81 ilde 85 ofisi, yurt dışında ise 39 merkezde ofisi ve 144 ülkede faaliyeti bulunuyor.
Uluslararası alandaki etkinliğini artırmak amacıyla işbirlikleri kuran AA, Reuters, AFP, Getty Images, DPA gibi küresel haber ajanslarıyla yürüttüğü ortaklıklarla dünya televizyonlarına fotoğraf ve video içerikleri sunuyor.
Muhabir: Özcan Yıldırım