Atatürk 23 Nisan’ı anlatıyor

Fetva/Ferman 11 Nisan 1920’de İstanbul gazetelerinde yayımlandı.

Mustafa Kemal Atatürk, idam fermanı yayımlandıktan 12 gün sonra Meclis’i nasıl açtığını NUTUK’ta anlatıyor. (Günümüzün diline ben çevirdim.)

***

Atatürk, önce Kuvayı Milliye’ye karşı olan Padişah taraftarlarının Meclis’in açılışını nasıl engellemeye çalıştığına değiniyor ve sonra aşağıdaki sözlerle devam ediyor:

Efendiler, bu tür olaylara bundan sonra büyük ölçüde rastlayacağız. Büyük Millet Meclisi’nin toplanmasını ve açılmasını sağlamak için çalıştığımız günlerde bizi en çok uğraştıran, Düzce, Hendek, Gerede gibi Bolu bölgesindeki yerlerden başlayıp, Nallıhan, Beypazarı üzerlerinden Ankara’ya yaklaşma eğilimini gösteren irtica ve isyan dalgaları olmuştur.

Ben, bir taraftan bu dalgaların durdurulmasına çalışırken, bir taraftan da Ankara’da toplanmakta olan ve genel durumu henüz gereği gibi bilmeyen milletvekillerini dehşete düşürecek görüntüler karşısında bırakmamanın ve buna benzer durumların ortaya çıkmasıyla Meclis’in toplantısının engellenmesi gibi uğursuz olasılıklara meydan vermemenin çarelerini düşünüyordum. Bunun için Meclis’in açılmasında çok acele ediyordum.

Sonunda, gelebilmiş milletvekilleriyle yetinerek Meclis’in, Nisan’ın 23. Cuma günü açılmasına karar verdik.

Bu karar üzerine 21 Nisan 1920 tarihinde yayımladığım genelgenin içeriğini, o günün duygu ve anlayışlarına ne derece uymak zorunda kalındığını gösterir bir belge olması dolayısıyla, aynen bilginize sunmayı uygun görüyorum.

Tel: Gayet aceledir Ankara, 21.4.1920

Ankara’ya acele yazı

Kolordulara (14. Kolordu Vekâleti’ne)

61. Tümen Komutanlığına, Refet Beyefendi’ye

Bütün İllere, Bağımsız Sancaklara, Müdafaai Hukuk Merkez Heyetlerine

Belediye Başkanlıklarına,

1. Nisan’ın 23. Cuma günü, cuma namazından sonra, Al­ lah’ın yardımıyla, Ankara’da Büyük Millet Meclisi açılacaktır.

2. Vatanın bağımsızlığı, yüce Hilafet ve Saltanat makamının kurtarılması gibi en önemli ve hayati görevleri yapacak olan bu Büyük Millet Meclisi’nin açılış gününü cumaya rastlatmakla, anılan günün kutsallığından yararlanılacak ve açılıştan önce bütün değerli milletvekilleriyle beraber Hacıbayramı Veli Camisi Şerifi’nde cuma namazı kılınarak Kuran’ın ve namazın ışıklarından da yararlanılacaktır. Namazdan sonra Hz. Peygamber’in sakalı ve kutsal sancak taşınarak Meclis Binası’na gidilecektir. Meclis Binası’na girmeden önce bir dua okunarak kurbanlar kesilecektir. Bu merasimde camii şeriften başlayarak Meclis Binası’na kadar Kolordu Komutanlığı’nca askeri birlikler ile özel merasim ve güvenlik önlemleri alınacaktır.

3. Anılan günün kutsallığının halka aktarılması için bugünden itibaren il merkezinde Vali Beyefendi Hazretleri’nin düzenlediği hatim indirilmeye ve Buharii Şerif okunmaya başlanacak ve hatim indirmenin son kısımları uğurlu sayılarak Cuma günü namazdan sonra Meclis Binası önünde tamamlanacaktır.

4. Kutsal ve yaralı vatanımızın her köşesinde aynı biçimde, bugünden başlayarak Buhari okunmasına ve hatim indirilmesine başlanarak, Cuma günü ezandan evvel minarelerde sala verilecek ve hutbe esnasında Halifemiz Padişahımız Efendimiz Hazretleri’nin adları söylenirken Padişah Hazretlerinin bütün vatanla birlikte bir an evvel kurtuluş ve saadete kavuşması duası ek olarak okunacak ve cuma namazının kılınmasından sonra da hatim indirilmesi tamamlanarak yüce Hilafet ve Saltanat makamının ve vatanın her yerinin kurtuluşu amacıyla yapılan milli çalışmanın önem ve kutsallığı ve milletin her bireyinin kendi vekillerinden meydana gelen bu Büyük Millet Meclisi’nin vereceği vatani görevleri yapmak zorunda olduğu hakkında vaazlar verilecektir.

Ondan sonra Halife ve Padişahımızın, din ve devletimizin, vatan ve milletimizin kurtuluşu, huzuru ve bağımsızlığı için dua edilecektir.

Bu dini ve vatani merasimin yapılmasından ve camilerden çıktıktan sonra Osmanlı topraklarının her tarafında, hükümet makamına gelinerek Meclis’in açılmasından dolayı resmi kutlamalar yapılacaktır. Her tarafta cuma namazından evvel uygun bir biçimde mevlit okunacaktır.

5. Bu bildirinin hemen yayımlanması ve yayılması için her yola başvurulacak ve en uzak köylere, en küçük askeri birliklere, ülkenin bütün örgüt ve kurumlarına ulaştırılması sağlanacaktır. Ayrıca, büyük levhalar halinde her tarafa asılacak ve olanaklı olan yerlerde basılacak, çoğaltılacak ve parasız olarak dağıtılacaktır.

6. Yüce Allah’tan tam bir başarı dilenir.

Temsil Heyeti adına Mustafa Kemal

22 Nisan 1920 tarihinde de şu küçük bildiriyi yayımladım:

Telgraf 22.4.1920

Dakika geciktirilmeyecektir.

Bütün İllerle Bağımsız Sancaklara,

Kolordulara, Nazilli’de Albay Refet Beyefendi’ye,

Bursa’da 20. Kolordu Komutanı Ali Fuat Paşa Hazretleri’ne,

Bursa’da 56. Tümen Komutanı Albay Bekir Sami Beyefendi’ye,

Balıkesir’de 61. Tümen Komutanı Albay Kâzım Beyefendi’ye,

Nisan’ın 23. Cuma günü Büyük Millet Meclisi Allah’ın yardımıyla açılarak göreve başlayacağından, anılan günden başlayarak bütün sivil ve askeri makamların ve bütün milletin yönetim ve başvuru yerinin belirtilen Meclis olacağı bilgilerinize sunulur.

Temsil Heyeti adına Mustafa Kemal

***

TBMM, boynundaki idam fermanı 12 gün önce yayımlanmış olan Mustafa Kemal ve arkadaşları tarafından kurulmuştur:

Yetkileri tek bir şahsa devredilemez!