Nöbetçi Eczaneler
ABD’de yaklaşık 240 milyon seçmen, 4 yıl boyunca görev yapacak başkanı seçmek için sandık başına gitti. Seçmen aynı zamanda 435 üyeli Temsilciler Meclisi’nin tamamı ile Senato’nun 34 üyesini belirlemek üzere oy verdi. Ocak ayında yapılacak törenle yemin ederek Beyaz Saray’da işbaşı yapacak ismin kim olacağını, yalnızca Amerikalılar değil tüm dünya yakından takip ediyor. Cumhuriyetçi aday Donald Trump ile Demokrat Başkan Yardımcısı Kamala Harris’in arasında geçecek yarışın kazananı, küresel çatışmalar ve krizlerden ekonomiye kadar dünyayı ilgilendiren meselelerde karar verici olacak.
KÜRESEL KRİZLER VE SAVAŞLAR
Harris ve Trump’tan hangisinin kazanacağı; Lübnan ve Gazze’de devam eden İsrail saldırılarından Ukrayna-Rusya savaşına, İran’ın nükleer gücünden NATO’ya, Kore Yarımadası’ndaki gerginlikten Çin ve Tayvan arasındaki ihtilaf sorununa, Avrupa’da yükselişe geçen aşırı sağdan Latin Amerika ülkelerindeki ekonomik krizlere kadar pek çok konuda gelecek dört seneyi farklı şekilde etkileme potansiyeline sahip.
HARRIS, BIDEN’IN ÇİZGİSİNDE
ABD Başkanı Joe Biden’ın yardımcılığını yapan Harris’in temel politikalarının, Washintong yönetiminin dört senedir izlediğinden çok da farklı olmayacağı değerlendiriliyor. Harris, Avrupalı ortaklarıyla birlikte, neredeyse üç yıldır devam eden savaşta Rusya’ya karşı Ukrayna’yı desteklemeye devam etmeyi vaat ediyor. Ortadoğu’da süren İsrail’in çok cepheli ve çok yıkıcı savaşında ise “hem Filistinlilerin acılarına son vermek, hem de İsrail’in güvenliğini desteklemek” olarak çizilen ikili politikayı sürdürmesi bekleniyor. Asya-Pasifik’te Çin’le ticaret savaşı, Pekin-Tayvan gerginliği ya da Kore Yarımadası’ndaki krizle ilgili kesin ve net hedefler açıklamasa da bu meselelerde de Biden’ın çizgisinden ayrılmayacağı düşünülüyor.
TRUMP’IN ÖNGÖRÜLEMEZLİĞİ
Öte yandan Cumhuriyetçi aday Donald Trump’ın küresel meselelerdeki tavrı, Harris’le neredeyse taban tabana zıt. Eski Başkan’ın görev yaptığı 2016-2020 dönemindeki öngörülemez dış politikasının, ikinci kez Oval Ofis’e yerleşmesi durumunda daha da sertleşebileceği tahmin edilebiliyor. “Önce Amerika” diyerek içe dönük bir politika yürütse de Trump, görevde olduğu süre boyunca İsrail büyükelçiliğini Kudüs’e taşımak, Kuzey Kore’yi ziyaret eden ilk ABD Başkanı olmak, Ortadoğu’dan ve Afganistan’dan asker çekmek, Çin’den gelen ürünlere yüksek gümrük vergileri uygulamak gibi büyük adımlar da atmıştı. Eski Başkan, yeniden seçilmesi halinde Ukrayna ve Rusya’yı müzakere masasına oturtacağını, Ortadoğu’ya barış getireceğini, Pekin’e karşı çok daha sert bir politika izleyeceğini söylüyor.
SALINCAK EYALETLER SONUCU BELİRLEYECEK
Seçimlerde kazananı, salıncak eyalet olarak anılan ve Demokratlar ve Cumhuriyetçiler arasında gidip gelen 7 bölge belirleyecek. Adayların kesinleşmesinin ardından ulusal çapta yapılan anketlerde genel olarak Kamala Harris, Donald Trump’ın çok az farkla önünde görünüyor. Ancak 7 salıncak eyalette (Pensilvanya, Georgia, Arizona, Nevada, Michigan, Kuzey Carolina ve Wisconsin) yapılan anketlerde belirgin şekilde bir kazanana işaret etmiyor. New York Times gazetesi ve Siena College’ın son anketine göre Harris, North Carolina’da, Georgia’da, Nevada, Wisconsin ve Georgia’da sadece 1 ya da 2 puan farkla yarışı önde götürürken, Pensilvanya’da ise rakibi Trump ile arasındaki fark gittikçe azalıyor. Trump ise Arizona’da rakibine 4 puan fark atıyor.
KATILIM NE DÜZEYDE OLACAK
2016 ve 2020’de Trump’ın kazanacağı oy oranını öngöremeyen araştırma şirketleri nedeniyle anket sonuçları uzun süredir tartışmalı. Başa baş geçmesi beklenen seçimlerde katılım oranı da büyük önem arz ediyor. Bu yıl 75 milyon seçmenin erken oy kullandığı ülkede, kararsız seçmenin sandığa gidip gitmeyeceği de merak ediliyor. Özellikle salıncak eyaletlerdeki seçmenlerin öncelik verdikleri konuların farklılığı tabloyu karmaşıklaştırıyor. Örneğin sınır eyaletleri Nevada ve Arizona’da göç meselesi, Michigan’da Gazze savaşı, Pensilvanya’da ise kürtaj meselesi seçmenlerin oy tercihlerini belirliyor. Bu arada Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Başkanı Ahmet Yener ve YSK üyesi Ali Ürker, bugün yapılacak Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanlık Seçimleri’ni takip etmek üzere ABD’nin başkenti Washington’a gitti. Ziyaret kapsamında Federal Seçim Komisyonu’nu ziyaret eden heyet, seçim alanında çalışma gösteren diğer kurumlara da ziyaretler gerçekleştirecek ve oy verme günü dahil tüm seçim sürecini yerinde gözleyecek.
TRUMP’IN SIRRI NE
Trump’ın geçen hafta New York mitinginde kendisine eşlik eden Temsilciler Meclisi’nin Cumhuriyetçi Başkanı Mike Johnson’a dönerek “Küçük sırrımızla Meclis’te gerçekten iyi işler başaracağımızı düşünüyorum” demesi tartışma yaratmıştı. “Yarış bittiğinde size sırrın ne olduğunu söyleyeceğiz” diye konuşan Trump’ın sözleri rakip Demokratlarda korkuya yol açtı. 2020’de seçim sonuçlarını baltalamak için Trump ile çalışan Johnson’ın, seçilmesi halinde Kamala Harris’in başkanlığını engellemeye çalışacağına dair söylentiler var.
İKİNCİ DÖNEM İÇİN ADAY
* 1946 New York doğumlu. Pensilvanya Üniversitesi’nde ekonomi okudu.
* Müteahhit babasının yolundan gitti. Manhattan’a inşa ettiği Trump Tower hayatının dönüm noktası oldu.
* Yarışmacıların şirketinde yöneticilik yapmak için yarıştığı ‘Çırak’ programıyla ekran yüzü oldu.
* 2016’da beklenmedik bir şekilde Cumhuriyetçi Parti’den başkan seçildi.
* 2020 seçimlerini kazanamayan ancak kaybettiğini de kabul etmeyen Trump, ikinci dönem için Beyaz Saray’a geri dönmeyi istiyor.
DONALD TRUMP NE DİYOR
* En önemli sloganı ‘ABD’yi Yeniden Büyük Yap.’
* ABD’de kaçak yaşayan göçmenleri sınır dışı etmeyi vaat ediyor.
* Seçilirse Ukrayna ve Rusya liderlerine ‘Ben iş başı yapana kadar savaşı sonlandırın’ ültimatomu vereceğini söylüyor.
* İsrail’e de göreve başlayana kadar ‘savaşı bitirin’ dediği iddia ediliyor.
JULİA ROBERTS, TRUMP’I KIZDIRDI
ABD’de başkanlık seçiminde Hollywood yıldızlarının Demokrat Parti adayı Kamala Harris’e olan desteği sürüyor. Harris’e destek için hazırlanan bir reklamı seslendiren ünlü aktris Julia Roberts, rakip Trump’ın öfkesini üzerine çekti.
‘KOCANA SÖYLEMEN GEREKMEZ’
Söz konusu reklamda bir kadın, Cumhuriyetçilerin başkan adayı Donald Trump’a meyilli görünen kocasına rağmen, oy kabininde Harris’e oy verirken görülüyor. Daha sonra kadın, oy verme kabininden ayrılırken kocasının “Doğru seçimi yaptın mı” sorusuna “Elbette, tatlım” diyerek yanıt veriyor. Ancak o esnada orada Harris destekçisi olduğu düşünülen başka bir kadınla imalı bir bakışma yaşıyor. Bu sırada Roberts’in sesi bir kez daha devreye giriyor ve “Unutmayın, kabinde olan kabinde kalır” diyerek kadınlara ‘kime oy verdiğinizi kocanıza söylemek zorunda değilsiniz’ mesajı veriliyor. Reklama ‘çok saçma ve aptalca’ diye tepki gösteren, “Hayal kırıklığına uğradım çünkü Julia Roberts’ı çok seviyorum” diyen Trump, bu reklamda oynadığı için aktristin ileride pişman olacağını iddia etti.
SEÇİLİRSE İLK KADIN BAŞKAN
* 1964 California doğumlu. Jamaika kökenli bir baba ve Hint kökenli bir annenin kızı.
* Howard Üniversitesi’nde siyaset bilimi ve ekonomi, California Üniversitesi’de hukuk okudu.
* Bölge savcılığına kadar yükseldi. Uyuşturucu çeteleri ve cinsel taciz davalarına baktı.
* 2016’da Senato’ya seçildi. 2020’de Demokrat Parti’den başkan aday adayı oldu. 2020 seçimlerinde Demokrat Joe Biden ile birlikte Başkan Yardımcılığı için yarıştı ve kazandı.
* Biden’ın temmuz ayında ikinci kez yarışmama kararı alması üzerine Demokrat Parti’nin başkan adayı oldu.
* Seçilirse ABD’nin ilk kadın, ilk Asya kökenli başkanı olacak.
KAMALA HARRİS NE VADEDİYOR
* En büyük vaadi ‘Özgürlük’. Amerikalıların ‘özgürlükleri için mücadele ediyoruz’ diyor.
* Rusya-Ukrayna savaşında Kiev’e askeri destek sürecek.
* Ortadoğu’da ihtilaflar bitene kadar İsrail’e askeri destek ve Gazze için elinden geleni yapmayı vadediyor.
KESKİN NİŞANCILAR VE İHA’LAR DEVREDE
ABD seçimleri, 2021’de yaşanan 6 Ocak Kongre baskınının gölgesinde yapılıyor. Başa baş geçmesi beklenen yarışın, sandıktan çıkan sonucun ilan edilmesini geciktirebileceği değerlendiriliyor. Özellikle Cumhuriyetçi aday Donald Trump’ın seçim kampanyası boyunca “2020 seçimlerinde olduğu gibi bu seçimde de hile yapılabileceği” mesajını vermesi, kaos korkusuna yol açıyor. Ülke genelinde yerel yetkililer, oy sayım merkezini korumak için çatılara keskin nişancılar yerleştirme, seçim görevlileri için panik düğmeleri ve sayım boyunca uçacak gözetleme dronları gibi ayrıntılı ve olağanüstü önlemlere başvuruyor. Güvenlik hazırlıklarının çoğu, özellikle Arizona ve Pensilvanya gibi sayımın uzun sürebileceği kritik eyaletlere odaklanıyor. Kolluk kuvvetleri ilk müdahale ekiplerini hazırda tutuyor; sokaklarda fazladan devriye memurları dolaşıyor.
MÜSLÜMANLARIN OYLARI KRİTİK ÖNEMDE
ABD’de yeni başkanın kim olacağı konusunda, hangi adayın daha çok oy alacağı kestirilemeyen, bu yüzden de ‘salıncak’ olarak adlandırılan eyaletlerin etkili olması beklenirken o eyaletlerden biri de Michigan. 250 bin Müslüman’ın yaşadığı Michigan’da Arap-Amerikalıların oyu sonuçta belirleyici olabilir. 2020 seçimlerinde Demokrat Joe Biden’ın seçilmesinde etkili olan Müslüman seçmen, Gazze savaşı nedeniyle aynı desteği Başkan Yardımcısı Kamala Harris’e vermek istemiyor.
HARRIS’E OY YOK
Amerikan Müslüman Katılım ve Güçlendirme Ağı (AMEEN) İcra Direktörü Rex Nazarko, Daha önce Demokrat partiyi destekleyen Müslüman toplumun yaklaşık yüzde 60’ının bu seçimde Kamala Harris’e oy vermeyeceğini söylüyor. “Harris’i Terk Edin” hareketinin kurucularından Jaylani Hussein de Cumhuriyetçi aday Trump’ın bile seçim kampanyası sürecinde Michigan’daki Müslüman toplumla etkileşime girdiğine işaret ederek Harris’in ise bunu başaramadığını belirtti. Öte yandan eyalette Yeşil Parti adayı Jill Stein’a oy vereceğini söyleyen Müslümanların sayısı da bir hayli fazla. Kazanma şansı bulunmayan Stein, kampanyası boyunca Gazze’yi gündeme getirerek Filistinlilere desteğini açıklamıştı. Donald Trump 2016’da Michigan’da sadece 10 bin oy farkla kazanmıştı. 2020’de ise Joe Biden eyaleti 100 bin oy farkla önde tamamlamıştı.
SON ANDA GAZZE SÖZÜ
Demokrat aday Kamala Harris, önceki gün Michigan’da düzenlenen son seçim mitinglerinden birinde Gazze’deki savaşı sonlandırmak ve Filistinlilerin kendi kaderini tayin etme hakkını sağlamak için elinden geleni yapacağını söyledi. Esir ve tutuklu takası konusunda da çalışacağını belirten Harris, Gazze’deki acıları bitirmek, İsrail’in güvenliğinin yanı sıra Filistinlilerin özgürlük, güvenlik ve kendi kaderini tayin etme haklarını sağlayacağını dile getirdi.
3 SORU CEVAP
NEDEN KASIMIN İLK SALISI
* Amerikan seçimlerinin kasım ayının ilk salı günü yapılması geleneği, 1845 yılından bu yana değişmedi. O dönemde ağırlıklı olarak bir tarım ülkesi olan Amerika’da çiftçilerin tarladaki hasadı tamamlamaları beklendiği için Kasım ayının ilk haftası seçim tarihi olarak seçildi. Pazar günü, ayin ve tatil günü sayıldığı; çarşambaları çiftçi pazarları kurulduğu için; seyahat süreleri de göz önünde alındığında perşembe ve cumaların da yolda geçeceği hesap edilerek haftanın salı gününde karar kılındı.
‘SALINCAK EYALET’ NE DEMEK
* ABD’nin önemli bir bölümünde oylar kemikleşmiş durumda. Bu eyaletlerde parti eğilimi pek değişmiyor. Bu nedenle seçimin kaderini genelde oy rengi iki parti arasında gidip geldiği için ‘salıncak eyalet’ diye anılan 7-8 bölge belirliyor. Bu eyaletler de: Arizona, Georgia, Michigan, Nevada, Kuzey Carolina, Pensilvanya ve Wisconsin.
BAŞKAN’I HALK SEÇMİYOR MU
* Sandığa giden seçmen aslında ‘seçici kurul üyelerini’ belirlemiş oluyor. Her eyaletin nüfus büyüklüğüne göre seçici kurul üyesi değişiyor. Herhangi bir eyalette yüzde 50’den fazla oy alan başkan adayı tüm delege oylarını kazanıyor. Toplamda 538 seçici delege var. En az 270 delegeyi garantileyen aday seçilmiş sayılıyor. Bu üyeler 17 Aralık günü başkent Washington’da toplanarak seçmenin iradesi doğrultusunda kendi oylamasını yaparak başkanı ilan edecek.